NFT-ის გზამკვლევი დამწყებთათვის: რა უნდა იცოდე

წარმოიდგინე, ვიღაცამ მოგცა ლეონარდო და ვინჩის ნახატი. თავიდან ალბათ არ დაიჯერებ, რომ ეს და ვინჩის ორიგინალია, მაგრამ თუკი ის სანდო ადამიანმა გადმოგცა, შეიძლება მოძებნო უახლოესი ხელოვნების ექსპერტი, რომ დაადასტურო მისი ავთენტურობა.

ექსპერტი შეისწავლის ნახატის კომპოზიციას, თუ ექსპერტის აზრით ნახატი შესრულებულია და ვინჩის სტილში, გამოიძახებს შემფასებელთა ჯგუფს, რათა დაადგინონ ნახატი ნამდვილია თუ უბრალოდ კარგად შესრულებული ასლი. ეს პროცესები შეიძლება ზედმეტად მოგეჩვენოს, მაგრამ სხვაგვარად როგორ გაიგებ არის თუ არა ნახატი ორიგინალი? 

NFT-ის შემთხვევაში, ზემოაღნიშნული სცენარი არ იარსებებს. თუ NFT მიმაგრებულია ციფრული ხელოვნების ნამუშევარზე, შეგიძლია 100%-ით დარწმუნებული იყო, რომ ნამუშევარი ორიგინალია. თუკი NFT-ით შესრულებულ ციფრული ხელოვნების ნიმუშს გადაუღებ სქრინშოთს, ეს სქრინშოთი არასოდეს იქნება ორიგინალი, რადგან არ ექნება მიმაგრებული კრიპტოგრაფიული ნიშანი- NFT. ეს საშუალებას აძლევს ნებისმიერ ადამიანს, ადვილად ამოიცნოს ასლი და სიყალბე, რადგან ის არ იქნება იდენტიფიცირებული ბლოკჩეინზე. ამის გადასამოწმებლად ექსპერტთა ჯგუფი არ არის საჭირო. 

სწორედ ამიტომ ციფრულ არტისტს, როგორიცაა Beeple, შეუძლია გაყიდოს ციფრული NFT ხელოვნების ნიმუში 69 მილიონ დოლარად. ჩვენ ზუსტად ვიცით, რომ ეს არის Beeple-ის ორიგინალი. სანამ ტოკენი მასზეა მიმაგრებული, საეჭვო არაფერია. მეტავოკანს შეუძლია ღამით მშვიდად იძინოს, რადგან იცის, რომ ფლობს ბიპლის ნამუშევარს - „ყოველი დღე, როგორც: პირველი 5000 დღე“. ნამუშევარი არასოდეს მიეკუთვნება სხვა მხატვარს, როგორც რემბრანდტის ნახატის შემთხვევაში, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში მისი შეგირდის ნამუშევარად იყო მიჩნეული.

მხოლოდ ამ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, ადვილი გასაგებია, თუ რატომ აფეთქდა NFT მსოფლიო სცენაზე. NFT-ის უკეთესად გასაგებად, მოდი განვიხილოთ, თუ როგორ გაჩნდა ეს ეკოსისტემა.

NFT-ის მოკლე ისტორია

ფერადი მონეტები ბიტკოინის ბლოკჩეინზე ხშირად განიხილება პირველ NFT-ებად. ისინი ძალიან შეზღუდულად და გაცილებით ნაკლებად ეფექტურად ფუნქციონირებდნენ ვიდრე NFT-ები, რომლებიც დღეს გვაქვს. სულ მცირე, მათ საფუძველი ჩაუყარეს შეუცვლელ ტოკენებზე (NFT-ებზე) ფიქრს. ფერადი მონეტები წარმოადგენდნენ მრავალ აქტივს, მათ შორის კუპონებს, ქონებას, გამოწერებს და ციფრულ კოლექციურ ნივთებს. მიუხედავად ამისა, ტექნოლოგია ადრეულ ეტაპზე იყო. რეგულარული მონაცემთა ბაზა ბევრად უფრო პრაქტიკული იყო, ვიდრე ფერადი მონეტების გამოყენება, ამიტომ ის ფართოდ არ გამოიყენებოდა.

მიუხედავად ამისა, ხალხმა გააცნობიერა ბლოკჩეინზე აქტივების არსებობის პოტენციალი. ეს პროცესი არ განხორციელებულა იქამდე, სანამ Counterparty-მ, (პლატფორმა, რომელიც შექმნილია ბიტკოინის ბლოკჩეინზე) 2014 წელს peer-to-peer პროტოკოლის საფუძველზე დაიწყო NFT-ების ჩამოყალიბება. ასევე ამავე პლატფორმაზე განთავსდა NFT პროტოკოლზე დაფუძნებული ციფრული თამაშები.

2017 წლის დადგომამდე ეთერიუმმა პიკისკენ სვლა დაიწყო. ხოლო მოგვიანებით შეიქმნა ბლოკჩეინზე დაფუძნებული NFT კოლექცია - „კრიპტოპანკები“. კრიპტოპანკები მარტივი აგებულებისაა, მაგრამ ეს იყო ერთ-ერთი პირველი NFT, რომელიც შეიქმნა Ethereum-ზე. არც ისე დიდი ხნის შემდეგ, CryptoKitties-ის დებიუტი შედგა 2017 წლის ოქტომბერში, რომელმაც გარდამტეხი როლი ითამაშა ციფრული აქტივების ფლობის პოპულარობაში. მას შემდეგ, რაც ამ სფეროს უზარმაზარი პოტენციალი ყველასთვის თვალსაჩინო გახდა, ინვესტორებმა, როგორიცაა SamsungNEXT და Google Ventures, დაიწყეს ინვესტიციების NFT-ში დაბანდება.

2018 და 2019 წლებში, NFT მარკეტებმა, როგორიცაა OpenSea და Rarible, დაიწყეს საკუთარი ადგილის დამკვიდრება, რითაც ნებისმიერს მიეცა საშუალება შეექმნა საკუთარი NFT ხელოვნება. ეს დიდწილად განპირობებული იყო Metamask-ის საფულის გამო, რომელიც NFT სივრცეში მარტივად წვდომის საშუალებას იძლევა. მიუხედავად იმისა, რომ პირველი შემოთავაზება 2018 წელს იყო, ERC-721-ის მიმდინარე NFT სტანდარტმა პოპულარობა მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში ჰპოვა.

სწორედ ERC-721 განაპირობებს პლატფორმების, როგორიცაა Decentraland, Crypto Heroes, Gods Unchained და მიმდინარე მთელი რიგი თამაშებისა და აპლიკაციების არსებობას. ERC-721 (Ethereum Request for Comments 721) უფრო მეტ საშუალებას იძლევა, ვიდრე უბრალოდ ბარათებითა და კოლექციებით ვაჭრობა. შენ შეგიძლია მოამზადო ღონისძიების ბილეთები, შეიძინო ციფრული მიწა, უნიკალური სათამაშო ტანსაცმელი, მუსიკა, ვიდეო კლიპები, თუ სხვა მრავალი ციფრული აქტივი. ეს ყველაფერი თავსებადია ეთერიუმის ქსელშიც, რაც რამდენიმე საინტერესო ჯვარედინი პლატფორმის ფუნქციონირების საშუალებას იძლევა. მაგალითად, შეგიძლია იპოვო ვირტუალური რეალობის მუზეუმები NFT ხელოვნების Decentraland-ზე, შეძენილი სხვა პლატფორმებიდან.

მას შემედეგ, რაც ჩვენ გავიგეთ NFT-ის ისტორიის შესახებ, მოდით განვიხილოთ NFT-ის ზოგადი იდეა.

რას ნიშნავს ცვალებადი/Fungible?

იქამდე, სანამ გავიგებთ რას ნიშნავს შეუცვლელი ტოკენი, ჩვენ უნდა განვსაზღვროთ რას ნიშნავს ცვალებადი. ცვალებადობა ჩვეულებრივ გამოიყენება ფინანსებში.

ამის ნათელი მაგალითია ვალუტები. დოლარში, 5 აშშ დოლარის ბანკნოტი ურთიერთშემცვლელია და არ განსხვავდება სხვა 5 აშშ დოლარის კუპიურებისგან. ხუთი აშშ დოლარის კუპიურა უდრის 5 აშშ დოლარის კუპიურას, ხოლო ოთხი 5-დოლარიანი კუპიურა უდრის 20 აშშ დოლარის კუპიურას და ა.შ. ესენი ითვლება ცვალებადად. მიუხედავად იმისა, რომ კრიპტოვალუტები შექმნილია მოწინავე ტექნოლოგიით, ისინი ასევე ცვალებადია. ბიტკოინის ერთი ერთეული შესანიშნავად ცვალებადია ბიტკოინის მეორე ერთეულთან. და 0.02 ბიტკოინი ცვალებადია 0.02 ბიტკოინით.

უცვლელობის/Non-fungible მაგალითები

დიდი ალბათობით, შენი კატა ვერ ჩანაცვლდება შენი მეზობლის კატით. მიუხედავად იმისა, რომ შენი მეზობლის კატა შეიძლება იყოს იგივე სიამის ჯიში, შესაძლოა შენი კატა უფრო ლამაზია და დივანს არ კაწრავს. იშვიათი, შეზღუდული გამოცემის პოკემონის ბარათი ასევე არ არის ჩანაცვლებადი. მიუხედავად იმისა, რომ პიკაჩუს პირველ გამოცემას შეიძლება ჰქონდეს იგივე ჰოლოგრაფიკა, რაც პიკაჩუს სხვა პირველ გამოცემას, ერთი შეიძლება გაიყიდოს აუქციონზე 40,000 დოლარად, ხოლო მეორე კი - 80,000 დოლარად. არც შენი მანქანაა ჩანაცვლებადი, მიუხედავად იმისა, რომ ამავე მოდელის ათასობით მანქანა არსებობს, შენსას შეიძლება ჰქონდეს ბევრად მეტი გარბენი, ან სუფთა ინტერიერი, რაც მნიშვნელოვნად განსხვავდება მეტად დაზიანებული და ნაკლები გარბენის მქონე სხვა ავტომობილისგან.

კატები, ბარათები და მანქანები ასევე განუყოფელია. მათი სხვადასხვა ნაწილად დაყოფა გამოიწვევს მათი ღირებულების მნიშვნელოვნად შეცვლას. ფეხბურთის მატჩის ბილეთი რომ შუაზე გახიო, მას არ ექნება იგივე ღირებულება. ცვლადი აქტივებით, როგორიცაა აშშ დოლარი, შეგიძლია 20 აშშ დოლარის კუპიურა დაყო 1 აშშ დოლარის კუპიურებად. ეს აქტივები არიან არამყარი და არა ურთიერთშემცვლელნი.

ეს არის ის, რასაც NFT ცდილობს - ციფრულ აქტივად გადაქცევა. ის იყენებს კრიპტოგრაფიულ ტექნოლოგიას, რომელიც განაპირობებს საკუთრების ორიგინალურობას. ამ ნამუშევარზე, კოლექციურ ან ციფრულ საკუთრებაზე მიმაგრებული ტოკენი ცალსახად შენია თუ იყიდი Fewocious-ის ნამუშევრებს, ონლაინ საკოლექციო ბარათს ან ციფრულ ქონებას Upland-ში, შეგიძლია დარწმუნებული იყო, რომ ციფრული აქტივი შენია. შენ არ გჭირდება მთელი რიგი დაკუმენტაცია და გადამოწმება, ციფრული აქტივის მფლობელობის დასადასტურებლად, ამისთვის მხოლოდ ტოკენის ფლობაა საჭირო.

ეს ბადებს კითხვას. რატომ დახარჯავს ვინმე თავის გამომუშავებულ კრიპტოს ამ ციფრულ აქტივებზე? არის მასში რაიმე იმაზე მეტი, ვიდრე უბრალოდ ამ აქტივების გაცვლის მცდელობა გამდიდრების მიზნით?

სუბიექტური ღირებულება

სუბიექტური ღირებულება არის ის, რაც NFT-ებს ღირებულებას სძენს. სანამ ვინმე ფიქრობს, რომ გრონკოვსკის ციფრული Super Bowl ბარათი ღირს 1.8 მილიონი აშშ დოლარი, მაშინ ამ ბარათზე მოთხოვნა არსებობს. გარკვეულწილად, ის ციფრულად არის ხელმოწერილი იმ პირის მიერ, რომელიც ამუშავებს NFT-ს. მყიდველი სამუდამოდ ფლობს გრონკოვსკის ციფრულ ხელმოწერას. ამას დიდი სენტიმენტალური დატვირთვა აქვს იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც ცნობილი პიროვნებების მიმდევრები არიან.

ასევე, NFT ბევრად უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე ფიზიკური აქტივის ფლობა, როგორიცაა იშვიათი ბეიზბოლის ბარათი. შეიძლება მოხდეს უბედური შემთხვევა, მაგალითად, დამანგრეველი ხანძარი, რომელიც დაწვავს შენს სახლს და ბარათის კოლექციას. შესაძლოა ქურდმა გაიგოს შენი უნიკალური 1 მილიონი აშშ დოლარის ბეიბ რუთის ბარათის შესახებ და მოგპაროს. NFT-ებთან დაკავშირებით, მსგავსი რისკებისგან დაზღვეული ხარ, რადგან მფლობელობა მინიჭებულია ბლოკჩეინზე და ქსელის ყველა კომპიუტერს შეუძლია შენი საკუთრების აღიარება. ეს ფაქტორი მნიშვნელოვნად ზრდის NFT-ის სუბიექტურ ღირებულებას.

NFT ტექნოლოგიის მოკლე მიმოხილვა

შენ შეიძლება იფიქრო: „რა ხდის ამ ტექნოლოგიას შესაძლებელს?’’

NFT არის ტოკენები, რომლებიც აგებულია წარმოუდგენლად რთული ალგორითმების ბლოკებზე. ბიტკოინის მსგავსი ცვალებადი კრიპტოვალუტის ნაცვლად, NFT წარმოადგენს უნიკალურობას და უცვლელობას, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ. თითოეული NFT არის ციფრული ხელმოწერა კრიპტოგრაფიული ალგორითმით, რაც აორმაგებს მის უნიკალურობას. თუკი NFT-ის ტოკენი მიმაგრებულია კონკრეტულ ციფრულ იარაღზე, ქონებაზე, ბარათზე, არტ-ნამუშევარზე, ან რაიმე სხვა ნივთზე, ის უცვლელია. უცვლელობა ნიშნავს, რომ მონაცემები არ შეიძლება შეიცვალოს, გაყალბდეს ან ჩანაცვლდეს. ტრანზაქცია დაშიფრულია ბლოკჩეინზე და თითოეული სისტემა ქსელში იღებს შენიშვნას (შეტყობინებას). თუ თქვენ ფლობთ სერვერის მხოლოდ რაიმე ერთეულ ნაწილს, ბლოკჩეინის წიგნაკის შენახვით, წვდომა გექნებათ ყველა ადრე ჩაწერილ მონაცემზე. მაშინაც კი, თუ თქვენი კომპიუტერი სპონტანურად აფეთქდება, მონაცემები შეინახება სხვა სერვერებზე.

ძალიან სასარგებლოა სტანდარტიზაციის პროტოკოლის არსებობა. ინტერნეტი იყენებს HTTP პროტოკოლს. ვებსაიტების დეველოპერებს არ სჭირდებათ HTTP-ის საკუთარი ვერსიის გამოგონება ვებსაიტების შესაქმნელად. მათ შეუძლიათ გამოიყენონ HTTP. ანალოგიურად, ბლოკჩეინი და ეთერიუმ ERC-721, რომლებზეც აგებულია NFT-ების უმეტესობა, აადვილებს NFT-ებისთვის სტანდარტის შექმნას. პრობლემა ის არის, რომ თუ ქსელს აქვს ხარვეზი, ყველა გრძნობს ეფექტს. დღეს ეთერიუმის საერთო პრობლემა არის მაღალი ტრანზაქციის საკომისიო, რომელიც საჭიროა NFT-ის შესაქმნელად ან მის გასაყიდად, რაც ახალ პროტოკოლებს, როგორიცაა Cardano, ინვესტორებისთვის უფრო მიმზიდველს ხდის.

როგორ უნდა იყიდო ან გაყიდო NFT ნამუშევრები

თუ თქვენ ხელოვანი ხართ და ხედავთ, რომ ეს ციფრული მხატვრები მილიონებს აკეთებენ, შეიძლება გაინტერესებთ, როგორ შეგიძლიათ მონაწილეობა მიიღოთ ამ პროცესში. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი პროტოკოლი, როგორიცაა Zilliqa, TRON, Flow ან Cosmos, გაძლევთ საშუალებას შექმნათ თქვენი საკუთარი NFT, სტანდარტული პროტოკოლები არის ეთერიუმის ქსელში. სწორედ აქ აღწევს გაყიდვები გასაოცარ რიცხვებს. ძირითადი მარკეტები NFT-ების შესაქმნელად: Mintable, Rarible და OpenSea.

ანგარიშის შესაქმნელად, ჯერ უნდა დააკავშიროთ საფულე, მათ შორის ყველაზე პოპულარულია Metamask-ის საფულე. აქ მოცემულია რამდენიმე ვარიანტი, რომლის გამოყენების საშუალებას OpenSea გაძლევთ.

აპლიკაცია საშუალებას მოგცემთ შექმნათ თქვენი კოლექცია გასაყიდად. შეგიძლიათ აიღოთ თქვენი NFT სხვა პლატფორმიდან, როგორიცაა Rarible, ან NFT პირდაპირ OpenSea-ზე. თქვენი კოლექციის შექმნის შემდეგ, შეგიძლიათ აირჩიოთ ის მახასიათებლები, რაც თქვენს NFT-ს გააჩნია. ეს მოიცავს NFT-ის ასლის საერთო რაოდენობას. NFT-ის საბოლოოდ შესაქმნელად და აუქციონზე გასატანად, თქვენ უნდა გადაიხადოთ გაზის საფასური*, რომ ის ამოქმედდეს. სხვა ბაზრები, როგორიცაა Superrare ან Nifty Gateway, შერჩევითია, როგორც ჩვეულებრივი მუზეუმის გალერეა. ეს ბაზრები, თქვენი ნამუშევრების წარდგენის ან პლატფორმაზე კოლექციის განთავსების მოწვევის სანაცვლოდ ითხოვენ, რომ თავად მოამზადოთ ისინი.

განურჩევლად იმისა, თქვენ იმყოფებით პლატფორმაზე, რომელიც საშუალებას გაძლევთ შექმნათ NFT, თუ პლატფორმაზე, რომელზეც გჭირდებათ მოწვევა, ვებსაიტზე არსებული ბაზარი საშუალებას მიიღოთ მონაწილეობა აუქციონში NFT-ზე. თუ გაიმარჯვებთ, თქვენ ფლობთ NFT ნამუშევარს.

აქაც გუგლ ტრანსლეიტის შეცდომაა, მუდმივად უყურე ხოლმე ორიგინალს, გუგლის თარგმანის კორექცია ბევრ კატასტროფას დაგაწერინებს :დ

NFT-ის მომავალი

ამდენი ახალი პროტოკოლით, რომლებიც NFT-ს უმასპინძლებს, შეიძლება ითქვას, რომ ეს მხოლოდ დასაწყისია. შეიძლება დაუჯერებლად ჟღერდეს იმის თქმა, რომ ჩვენ მხოლოდ NFT-ს საწყის ეტაპზე ვართ. მხატვრები უკვე აშენებენ პირად სიმდიდრეს თავიანთი ხელოვნებით, მაგრამ NFT-ის ფართოდ გავრცელება მხოლოდ 2017 წლიდან დაიწყო- ოთხ წელზე ნაკლები დროის განმავლობაში. წელს, NFT-ებმა საბოლოოდ გადააჭარბა ეთერიუმს ძიების მოცულობით, მაგრამ ეთერიუმი ჯერ კიდევ არ არის ფართოდგამოყენებული სიტყვა ბიტკოინის ყოვლისმომცველობასთან შედარებით.

იმის გამო, რომ ეთერიუმის ახალი წესდება ზაფხულში გაზის მაღალი გადასახადის შემცირებას გეგმავს და მყიდველები აგრძელებენ NFT-ების ასობით ათას დოლარად ტრიალს, NFT-ის ეკოსისტემა მუდმივად იცვლება და ვითარდება. მალე არავინ უგულებელყოფს ამ საინტერესო სიახლეს, ვინც ხელოვნების მომავლითაა დაინტერესებული.